Kompetencje społeczne
J. Borkowski uważa, że kompetencje społeczne, „na co dzień i w skali biografii rozstrzygają, o jakości naszego człowieczeństwa” (Borkowski 2003). Żaden człowiek nie doświadczy w pełni szczęścia, jeżeli nie opanuje podstawowych kompetencji społecznych. Według autora człowiek kompetentny to ktoś, kto „chętnie spełnia swoje powinności wobec innych ludzi, potrafi czerpać wsparcie od innych, cieszy się zaufaniem i uznaniem i odczuwa zadowolenie z siebie i ze współżycia z innymi ludźmi.” (Borkowski,2003,s.110). Kompetencje społeczne sprawiają, że jednostki są bardziej skuteczne w sytuacjach społecznych, co oznacza że są zdolne do wywierania pożądanego wpływu na innych. Wpływ ten może odnosić się do celów osobistych lub zawodowych.
Kompetencje społeczne mają, więc następujące funkcje:
- zapewniają lepsze rozumienie się i porozumiewanie,
- ułatwiają poznanie innych osób,
- wspomagają radzenie sobie w nowych sytuacjach,
- rozszerzają możliwości zaspakajania potrzeb społecznych,
- ułatwiają udzielanie wsparcia społecznego,
- otwierają szersze perspektywy uczestniczenia w życiu obywatelskim,
- podnoszą indywidualną i grupową efektywność w pracy,
- pobudzają proces autokreacji i kierowania własnym rozwojem,
- zwiększają możliwości rozwiązywania problemów, konfliktów i patologii społecznych (Borkowski 2003, s. 110).
Kompetencje społeczne mają ogromne znaczenie na gruncie zawodowym. Zdolności związane z ponadprzeciętnym wykonaniem w pracy to przede wszystkim umiejętności emocjonalno-społeczne, w tym np. umiejętności komunikacyjne i empatia, umiejętności negocjacji, pracy w zespole oraz wywierania wpływu społecznego itp. Wszystkie te kompetencje są użyteczne w sytuacji rozmowy kwalifikacyjnej oraz skuteczności w pracy.
Deficyt umiejętności społecznych wiąże się z podejmowaniem ryzykownych zachowań takich jak nałogi, wandalizm, przestępczość, co najprawdopodobniej wynika z zaangażowania się w bardziej patologiczne związki interpersonalne, które przyczyniają się do zaburzenia samooceny oraz są wzorcem negatywnych zachowań społecznych. Umiejętności interpersonalne są niezbędne do tworzenia i utrzymywania satysfakcjonujących relacji interpersonalnych oraz wpływają na dobre samopoczucie. Umiejętności społeczne są warunkiem skutecznego korzystania ze wsparcia społecznego, co wiąże się z umiejętnością lepszego radzenia sobie ze stresem. Wysokie umiejętności społeczne wiążą się z lepszym przystosowaniem do życiowych zmian oraz niższym wskaźnikiem lęku, izolacji i poczucia samotności.